Τρίτη 20 Μαρτίου 2012

21 Μαρτίου - το μάθαμε το ποίημα...

ΣΕ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ

Δε θα λένε: Τον καιρό που η βελανιδιά τα κλαδιά της
ανεμοσάλευε.
… Θα λένε: Τον καιρό που ο μπογιατζής τσάκιζε τους εργάτες.

Δε θα λένε: Τον καιρό που το παιδί πετούσε βότσαλα πλατιά στου
ποταμού το ρέμα.
Θα λένε: τον καιρό που ετοιμάζονταν οι μεγάλοι πόλεμοι.

Δε θα λένε: Τον καιρό που μπήκε στην κάμαρα η γυναίκα.
Θα λένε: Τον καιρό που οι μεγάλες δυνάμεις συμμαχούσαν
ενάντια στους εργάτες.

Μα δε θα λένε: Ήτανε σκοτεινοί καιροί
Θα λένε: Γιατί σωπαίναν οι ποιητές τους;

Μπέρτολντ Μπρεχτ (1937)

Παγκόσμια ημέρα ποίησης η εικοστή πρώτη του Μαρτίου και οι Έλληνες ποιητές (κάμποσοι απ' αυτούς τέλος πάντων...) αποφάσισαν να πάρουν θέση απέναντι στην κρίση! Τέσσερα χρόνια από την έναρξη της. Αύριο θα πορευτούν στο κέντρο της Αθήνας απαγγέλοντας στίχους. Θα κάνουν στάσεις στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στο Πανεπιστήμιο, στην Ακαδημία και στην οδό Ομήρου, σαν τον επιτάφιο ένα πράμα. Δεν επιθυμούν να εμποδίσουν την "ζωή της Πόλης" (ποιά;;;) και να παρακωλύσουν την κυκλοφορία καθώς θα βαδίσουν στο πεζοδρόμιο, άντε το πολύ πολύ να κρατήσουν και μια λωρίδα από το οδόστρωμα. Θα καταλήξουν στο Σύνταγμα και δίπλα στο συντριβάνι θα διαβάσουν ποιήματα. Ακόμα θα στήσουν στην πλατεία και το "αόρατο μνημείο του άγνωστου ποιητή". Θα έχει και ξυλοπόδαρους (σικ!) και όργανα που θα παιανίζουν, τον Ταρζάν με την τσίτα, την ασώματο κεφαλή και την τίγρη της Βεγγάλης κι αν προλάβει (λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων) θα παραστεί και το Τέρας του Λοχ Νες!

Αγαπητοί ποιητές, ζητώ συγγνώμην για το σαρκαστικό ύφος μου, αλλά δυστυχώς είναι το μόνο που μπορώ να έχω διαβάζοντας τον τρόπο που σκοπεύετε να διαμαρτυρηθείτε Δεν μπορώ όμως να καταλάβω το "ήπιο" του τρόπου τον οποίο υιοθετείτε Ειλικρινά δεν μπορώ! Πιστεύω ότι ο ποιητής, ο καλλιτέχνης γενικότερα αν θέλετε, έχει τόσο ευαίσθητες "κεραίες" που πιάνει τα σήματα της εποχής νωρίτερα απ' όλους. Κι όταν συμβεί αυτό, είναι ο πρώτος που βγαίνει και φωνάζει στους δρόμους, σαν τρελός βιβλικός προφήτης. Χτυπάει τα κουδούνια και ξυπνάει τους άλλους. Ανεβαίνει στα δέντρα, ξαπλώνει στο δρόμο, αρπάζει τα όπλα, φουντάρει απ' την Ακρόπολη! Παλεύει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να ακουστεί η φωνή του, το "ποίημα" του. Και μιλάω για αυτό το "ποίημα" που ξεσηκώνει το πλήθος. Αυτό που μαχαιρώνει την κοινωνία, που χαστουκίζει τον υπνωμένο κόσμο όπως ο γιατρός τον λιπόθυμο ασθενή, που φτύνει στα μούτρα τις "'Αρχές" και τα όργανα τους. Ο ποιητής είναι αυτός που σαν εμβόλιο "τρυπάει" με τη βελόνα στο ψαχνό για να σπείρει αντισώματα στον αρρωστημένο οργανισμό. Που σαν γαϊδούρι πεισματάρικο τραβάει το σκοινί αντίθετα από τον αγωγιάτη. Αλλιώς, τι να πω.. γράφει στιχάκια στα ημερολόγια.

Από παιδί, δεν ξέρω γιατί, μου άρεσε η ποίηση. Κάποιες φορές ερχόταν να με βρει, τις περισσότερες την γύρευα εγώ και την ανακάλυπτα, την παίδευα και με παίδευε, την πάλευα, την έπαιρνα μαζί μου και την είχα έτοιμη στο γεμιστήρα να πυροβολήσω μ' αυτή όποιο κακό με πλησίαζε. Την αγάπησα κι ακόμα την αγαπώ. Δεν γνώριζα αυτούς που την έγραφαν, ήξερα μόνο τη ζωή τους. Αλλά τι σημασία έχει; Είναι φορές που αυτό που φτιάχνει κανείς είναι πιο γρήγορο, πιο δυνατό, πιο αθάνατο από τον ίδιο.

Όλοι γνωρίζουμε τον τρόπο που "διδάσκεται" η ποίηση στα σχολεία. Αυτό το "τι θέλει να πει ο ποιητής" που μας έλεγαν οι καθηγητάδες. Αυτό το στεγνό που κάνει τους μαθητές να ανατρέχουν στα "λυσάρια" χωρίς κανείς ποτέ να τους πει ότι η ποίηση είναι η ΛΥΣΗ κι η ΑΠΑΝΤΗΣΗ κι όχι το πρόβλημα. Κι είναι αλήθεια ότι πολλές φορές εγώ βρήκα τη λύση σ' ένα στίχο δικό σας, σε μια κουβέντα σας. Και την έπαιρνα μετά και την σέρβιρα από 'δω κι από κει και καμωνόμουνα τον ξύπνιο και το διαβασμένο.

Δεν σας κατηγορώ για κάτι. Ήθελα όμως από σας πιο δυναμική την παρέμβασή σας. Πιο υπαρκτή. Πιο πρακτική. Πιο ενοχλητική. Πιο ανατρεπτική. Πιο μαχητική. Πιο κοντά στα πλήθη. Πιο ασεβή. Πιο αντικανονική Πιο σαματατζίδικη Πιο αλήτικη. Πιο φλογερή. Ήθελα να σας έβλεπα με σπρέι και μαρκαδόρο να γράφετε τα ποιήματα σας στους τοίχους της Ακαδημίας, της Βιβλιοθήκης, της Τράπεζα της Ελλάδος, στο Σύνταγμα, στο Public, στον Ιανό, στον Ελευθερουδάκη, στο βάθρο του αγάλματος του Παλαμά, στα νεοκλασικά, στο μετρό, στα τρόλεϊ Ήθελα να σας έβλεπα να παίζετε με τα παιδιά στις αυλές των σχολείων, να τα εμποδίζετε να μπουν για μάθημα όταν χτυπάει το κουδούνι, να τα κρατάτε μαζί σας και να τους μιλάτε για τον κόσμο και τη ζωή. Ήθελα να σας δω στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου να στέκεστε απέναντι από τους επισήμους και να λέτε τους στίχους σας. Ήθελα να σας δω να κάνετε ντου στα στούντιο των καναλιών και να ανατρέπετε τη ροή του προγράμματος Εν ολίγοις ήθελα να σας έβλεπα λιγότερο "κανονικούς", περισσότερο "τρελούς", σας αυτούς τους τρελούς του Σαίξπηρ που βρίζουνε με στιχάκια τους βασιλιάδες λέγοντας πάντα την αλήθεια στους θεατές. Και οι θεατές τους αγαπούν αμέσως και τους θέλουν δικούς τους, τους αγκαλιάζουν και γίνονται ένα μ' αυτούς.


Ίσως γίνομαι άδικος μαζί σας. Πολύ πιθανόν. Ίσως εσείς αυτό που είχατε να κάνετε το κάνατε αφήνοντας στο χαρτί τη σκέψη σας. Κι εμείς έχουμε να πάρουμε κάτι από αυτή και να το κάνουμε πράξη. Ίσως τελικά είναι έτσι το πράγμα. Είμαι όμως τόσο θυμωμένος και τόσο απογοητευμένος απ' όλους που όταν όμως πρωτοάκουσα για την πρωτοβουλία "21 Μαρτίου" πίστεψα πως θα ήταν μια ανατρεπτική δράση που θα τάραζε έστω για μια μέρα τις ζωές μας και θα έμενε στην ιστορία σαν "η μέρα που οι ποιητές πάτησαν πόδι". Κι όχι σαν "η μέρα που κάποιοι διανοούμενοι περπατούσαν στο πεζοδρόμιο χωρίς να ενοχλούν".

Μιας και ξεκίνησα με ένα ποίημα του Μπρεχτ, θα κλείσω με μια από τις πιο "ποιητικές" κουβέντες που έχω ακούσει ποτέ. Την έχει πει ένας τσοπάνης από την Ήπειρο και με κόλλησε στον τοίχο. Κι αυτόν εγώ τον λέω ποιητη!

"Την παλαιά την εποχή ήσαντε Νεράιδες.

Την σήμερον ημέρα, εγινήκαμε εμείς πιο κακοί

και οι Νεράιδες χαθήκανε"


Υ.Γ. Θα συνεχίσω να "πορεύομαι" μαζί σας κι αύριο θα είμαι εκεί να σας μιλήσω, γιατί όπως και να γίνει χρειάζομαι τη σκέψη και τους στίχους σας.

5 σχόλια:

Διαχειριστής είπε...

Και λίγα τους λες! Απόλυτα συμφωνώ!

Και νομίζω οτι εσύ είσαι περισσότερο ποιητής από αυτούς!

Ανώνυμος είπε...

Ας μην γελιόμαστε Άνθρωπε.. ένας απο τους μύθους που κατέρριψε η λεγόμενη "οικονομική κρίση" ήταν κι αυτός που υποστήριζε ότι και στις μέρες μας υπάρχουν ποιητές και πνευματικοί άνθρωποι γενικότερα, απλά η κοινωνία δεν τους δίνει την ανάλογη σημασία. Τα τελευταία δύο χρόνια, που ο λαός διψασμένος αναμένει ένα σύνθημα, εναν πύρινο λόγο, ενα τραγούδι, ενα ποίημα, αποκαλύφθηκε η ιστορική ανεπάρκειά τους.
Και μου θυμίζει το συνάφι τους ενα σύνθημα σε κάποιον τοίχο στην Καισαριανή: "Ξεφτίλα αναγνώστη της Athens Voice εδώ ο κόσμος καίγεται κι εσύ το παίζεις γόης".

'Ανθρωπος στον Πλανήτη είπε...

κ.κ.

Καλή μου Κρινοκερασιά,
πραγματικά όταν ξεκίνησα να γράψω είχα σκοπό να επαινέσω αυτή την πρωτοβουλία! Γράφοντας και σβήνοντας ξανά και ξανά την δεύτερη φράση της ανάρτησης σκεφτόμουν συνεχώς ότι "κάτσε ρε αδερφέ, επειδή εσύ αγαπάς την ποίηση και τους ποιητές θες τώρα να μας πείσεις ότι όλο αυτό είναι καλό;" Και με μεγάλη λύπη κατέληξα ότι το όλον είναι απλά μια μεσημεριανή "φιεστούλα" που δεν θέλει να χαλάσει και καρδιές, ούτε να σπάσει τ'αυγά. Και ήταν έτσι ακριβώς, αν ήσουν εκεί θα το έβλεπες... Επομένως δε μετανιώνω που είπα όλα αυτά για τους ανθρώπους που θαυμάζω, δυστυχώς...
Όσο για το αν είμαι ποιητής (που πραγματικά μ'εκανε να κοκκινίσω όταν το διαβασα χεχεχε) νομίζω ότι όλοι είμαστε ποιητές όταν ερωτευόμαστε, όταν πονάμε κι όταν ονειρευόμαστε... γι αυτό κι έβαλα και την τελευταία κουβέντα απο τον τσοπάνη της Ηπείρου!
Να 'σαι καλά!

'Ανθρωπος στον Πλανήτη είπε...

Constantine

Φίλε, φοβάμαι πως έχεις δίκιο. Λένε ότι σε περιόδους κρίσης είναι που φουντώνουν οι τέχνες και μάλιστα αποκτούν και πολιτική διάσταση. Επειδή σ' αυτό το χώρο κινούμαι κι εγώ, αυτό το άκουγα από την πρώτη μέρα. Έλα όμως που όσο ζορίζουν τα πράγματα όλο και λουφάζουν (οι περισσότεροι) και κοντένουν και κοιτάνε πως να προστατέψουν τα "προσωπικά" τους κεκτημένα. Κι άντε το πολύ να κάνουνε και καμιά "φλογερή" δήλωση στην Μπίλιω Τσουκαλά ή στη Βίκυ Φλέσσα έτσι για ξεκάρφωμα...
Φυσικά υπάρχουν κι εξαιρέσεις που απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα, μη τους βάλω όλους στο ίδιο τσουβάλι...
Τελικά ίσως πραγματικά αυτή η κρίση να είναι ευκαιρία να ξεχωρίσουμε "ποιός είναι ποιός".
Το θέμα εξακολουθεί να είναι όμως ποιός θα φωτίσει το δρόμο για να πορευτεί ο κόσμος...
Καλό απόγευμα και καλή Δύναμη.

Μαζεστίξ είπε...

Αγαπητε συν-Άνθρωπε, θα μπορούσες ως άλλος Καρυωτάκης να απαντήσεις στους ποιητάδες ως εξής:


Α κύριε, κύριε Μαλακάση.
ποιος θα βρεθεί να μας δικάσει,
μικρόν εμέ και σας μεγάλο,
ίδια τον ένα και τον άλλο;
Τους τρόπους, το παράστημά σας,
το θελκτικό μειδιαμά σας,
το μονόκλ που σας βοηθάει
να βλέπετε μόνο από το πλάι
και μόνο αυτούς να χαιρετάτε
όσοι μοιάζουν αριστοκράται,
την περιποιημένη φάτσα,
την υπεροπτική γκριμάτσα
από τη μια μεριά να βάλει
της ζυγαριάς, κι από την άλλη
πλάστιγγα να βροντήσω κάτου,
μισητό σκήνωμα θανάτου
άθυρμα συντριμμένο βάζον,
εγώ, κύμβαλον αλαλάζον.
Α! κύριε, κύριε Μαλακάση,
ποιος τελευταίος θα γελάσει;


Ή πιο επιθετικά όπως ο Μπίρμαν (μτφ. Κούρτοβικ):
"Κι οι ποιητές με χέρι υγρό
υμνούνε της πατρίδας τον χαμό
κάνουν με θέρμη τα στοιχειά στιχάκια
με τους "σοφούς" του Κράτους τα 'χουνε πλακάκια
σα χέλια γλοιώδικα έχουν πουληθεί
τους έχω βαρεθεί
τους έχω σιχαθεί".